อุทยานแห่งชาติเขาแหลม มีเนื้อที่ประมาณ 1,497 ตารางกิโลเมตร หรือ 935,625 ไร่ ครอบคลุมท้องที่ป่าสงวนแห่งชาติ ป่าเขาพระฤๅษี ป่าเขาบ่อแร่ ป่าห้วยเขย่ง ป่าเขาช้างเผือก และส่วนที่เป็นพื้นน้ำเหนือเขื่อนเขาแหลม หรือเขื่อนวชิราลงกรณ์ อำเภอสังขละบุรี และอำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี เป็นอุทยานแห่งชาติ 1 ใน 5 แห่ง ของโครงการจัดตั้งอุทยานแห่งชาติเพื่อการเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 5 รอบ วันที่ 5 ธันวาคม พศ. 2530 และได้รับการประกาศให้เป็นอุทยานแห่งชาติ เมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2534 เป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 67 ของประเทศ
อุทยานฯ เขาแหลม เป็นพื้นที่ส่วนหนึ่งของแนวเทือกเขาตะนาวศรี ลักษณะเป็นเทือกเขาสลับซับซ้อน ทอดตัวตามแนวทิศเหนือ-ทิศใต้ ส่วนใหญ่จะเป็นหินปูน หินทราย และหินดินดาน มีความสูงประมาณ 100-1,700 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง มียอดเขาใหญ่เป็นยอดเขาสูงสุด สูง ประมาณ 1,767 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง และยังเป็นต้นน้ำลำธารสำคัญหลายสายที่ไหลลงสู่แม่น้ำแควน้อยและอ่างเก็บน้ำเขื่อนเขาแหลม ทั้งแม่น้ำรันตี ห้วยป๋อมปี่ใน แม่น้ำบิคี่ใหญ่ ห้วยองค์พระ ห้วยเกรียงไกร ห้วยปิล๊อก ห้วยประจำไม้ ห้วยลึก ห้วยน้ำซับ ห้วยแก่งคะยือ ห้วยป่าตอง ฯลฯ
พื้นที่ของอุทยานฯ เขาแหลม ส่วนหนึ่งเป็นผืนน้ำทะเลสาบของเขื่อนเขาแหลมกว้างถึง 388 ตารางกิโลเมตร วิวทิวทัศน์ของอุทยานฯ แห่งนี้จึงสวยงามมาก นอกจากจะมีผืนน้ำกว้างไกลสุดสายตาให้นั่งชมเพลิดเพลินแล้ว ยังมีป่าเบญจพรรณสมบูรณ์ที่มีพรรณไม้สำคัญๆ ทั้ง อินทรชิต แคยอดดำ แดง สมอพิเภก สะทิบ กาสามปีก เปล้าใหญ่ ลาย หว้า ลูกดิ่ง เป็นต้น ให้ได้เดินศึกษาธรรมชาติอีกด้วย
อุทยานแห่งชาติเขื่อนศรีนครินทร์
อุทยานแห่งชาติเขื่อนศรีนครินทร์ ได้รับการประกาศให้เป็นอุทยานแห่งชาติ เมื่อวันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2524 เป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 28 ของประเทศไทย มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 957,500 ไร่ หรือ 1,532 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุมพื้นที่ป่าเขาพระฤๅษี และป่าเขาบ่อแร่ ในท้องที่ตำบลชะแล ท่าขนุน หินดาด และตำบลลิ่นถิ่น อำเภอทองผาภูมิ ตำบลเขาโจด นาสวน แม่แฉลบ หนองเป็ด และตำบลท่ากระดาน อำเภอศรีสวัสดิ์ และตำบลไทรโยค อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี
พื้นที่ส่วนหนึ่งของอุทยานฯ เขื่อนศรีนครินทร์ เกิดจากการสร้างเขื่อนศรีนครินทร์กั้นขวางแม่น้ำแม่กลอง (แควใหญ่) สภาพภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นภูเขาหินปูน และหินตะกอนสลับกันไป มีความสูงเฉลี่ยประมาณ 400 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง และมีความสูงสุดประมาณ 1,100 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง มีแม่น้ำลำห้วยสำคัญหลายสายที่ไหลลงสู่อ่างเก็บน้ำเขื่อนศรีนครินทร์ ทั้งห้วยแม่ขมิ้น ห้วยแม่วง ห้วยเกรียงไกร และห้วยแม่พลู
สำหรับนักนิยมไพร หากคุณได้ลองเดินป่าศึกษาธรรมชาติ ภายในพื้นที่ของอุทยานฯ เขื่อนศรีนครินทร์ คุณจะค้นพบว่าป่าที่นี่ยังค่อนข้างสมบูรณ์ด้วยแหล่งน้ำและธรรมชาติอื่นๆ ที่ครบถ้วน คุณจะได้สัมผัสสภาพป่าถึง 3 ประเภท ทั้งป่าเบญจพรรณ จะขึ้นปกคลุมพื้นที่ราบถึงเนินเขาเล็กๆ สลับกับไม้ไผ่ พบมากบริเวณตอนกลางติดกับชายฝั่งอ่างเก็บน้ำของอุทยานฯ ป่าเต็งรังพบมากในพื้นที่ส่วนลึกของอุทยานฯ เป็นแหล่งอาศัยของนกสวยงามหลากชนิด และป่าดิบแล้งพบในพื้นที่ที่อยู่ทางด้านรับลมที่พัดพาฝนมาปะทะกับภูเขา มีพันธุ์ไม้หายาก และสมุนไพรป่าด้วย
หากคุณมีเวลาเที่ยวอุทยานฯ เขื่อนศรีนครินทร์เหลือเฟือ ก่อนเดินทางคุณสามารถจัดโปรแกรมเที่ยวอุทยานแห่งชาติเอราวัณ และอุทยานแห่งชาติไทรโยคควบคู่ได้ เพราะทั้งสามอุทยานฯ มีพื้นที่ติดต่อกัน แถมสถานที่เที่ยวบางแห่งยังเชื่อมถึงกันอีกด้วย คุณอาจจะเลือกเที่ยวอุทยานฯ ไทรโยคก่อน โดยเริ่มจากแวะเที่ยวน้ำตกไทรโยคใหญ่ น้ำตกไทรโยคน้อย และที่พลาดไม่ได้คือการชมหินงอกหินย้อยที่ถ้ำดาวดึงส์ หนึ่งในถ้ำงามของประเทศไทย
จากนั้นค่อยๆ ขับรถกินลมชมวิวมานอนค้างคืนที่บ้านพักของอุทยานฯ เอราวัณ ก่อนตื่นแต่เช้ามานั่งชมความงามน้ำตกเอราวัณ น้ำตกสวยที่มีชื่อเสียงที่สุดของเมืองกาญจน์ ช่วงบ่ายหากไม่ยากนอนค้างคืนที่อุทยานฯ เอราวัณอีกคืน จะขับรถมานอนค้างคืนที่บ้านพักของเขื่อนศรีนครินทร์ก็ได้ เขื่อนศรีนครินทร์มีพื้นที่กว้างขวาง ไม่ว่าคุณจะเลือกเทียวที่อุทยานฯ ไทรโยค หรืออุทยานฯ เอราวัณก็สามารถขับรถมาแวะเที่ยวได้
อุทยานแห่งชาติเฉลิมรัตนโกสินทร์
อุทยานแห่งชาติเฉลิมรัตนโกสินทร์ เป็นหนึ่งในอุทยานฯ ของประเทศไทยที่มีประวัติศาสตร์เรื่องราวการก่อทั้งอุทยานฯ ที่น่าสนใจมาก อุทยานฯ เฉลิมรัตนโกสินทร์ เดิมมีชื่อว่าอุทยานฯ ถ้ำธารลอด ได้รับการประกาศให้เป็นอุทยานฯ เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2523 เป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 17 ของประเทศ มีเนื้อที่ประมาณ 59 ตารางกิโลเมตร หรือ 36,875 ไร่ ครอบคลุมพื้นที่ป่าหนองรี ตำบลเขาโจด อำเภอศรีสวัสดิ์ จังหวัดกาญจนบุรี
ในอดีตการที่พื้นที่แห่งนี้ในอดีตเคยเป็นเส้นทางในการรบกันระหว่างกองทัพไทยกับพม่า มีหลักฐานปรากฏ เช่น โครงกระดูก อาวุธโบราณและเครื่องรางของขลังต่างๆ อีกทั้งพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงเสด็จมาประทับในสมัยที่มีการรบกับพม่าอยู่บ่อยครั้ง ใน พ.ศ. 2524 ซึ่งเป็นวาระการเฉลิมฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ จึงได้มีมติเปลี่ยนชื่ออุทยานฯ เป็น “อุทยานแห่งชาติเฉลิมรัตนโกสินทร์” เพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติแด่พระองค์ และเป็นสิริมงคลแก่อุทยานแห่งชาติแห่งนี้สืบไป
อุทยานฯ เฉลิมรัตนโกสินทร์ อยู่ในเขตเทือกเขาภาคตะวันตก พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาหินปูนสลับซับช้อน สูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางประมาณ 240-1,260 เมตร มียอดเขาสำคัญทั้งเขากำแพง เขาไม้หอม เขาพุช้างหมอบ โดยมียอดเขากำแพงเป็นยอดเขาสูงสุด สูงประมาณ 1,260 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง และยังเป็นแหล่งต้นน้ำลำธารสำคัญของห้วยแม่พลู ห้วยตะกวด และห้วยกระพร้อย
อุทยานฯ เฉลิมรัตนโกสินทร์ แม้จะมีพื้นที่ไม่กว้างขวางมาก แต่สภาพป่ายังสมบูรณ์อยู่มาก หากได้ลองเดินศึกษาธรรมชาติแล้วจะพบสภาพป่าไม้ที่หลากหลายถึง 4 ประเภทเลย ทั้งป่าดิบเขา ป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณ และป่าเต็งรัง โดยป่าเบญจพรรณเป็นป่าที่ปกคลุมพื้นที่อุทยานฯ มากที่สุด พบได้ในระดับความสูง 300-1,000 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง ส่วนป่าเต็งรังเป็นป่าที่มี น้อยที่สุดในอุทยานฯ อยู่ในระดับระดับความสูง 600-1,000 เมตร สำหรับป่าดิบเขา จะพบได้บริเวณแนวเขาและยอดเขากำแพงที่ระดับความสูงประมาณ 1,000-1,257 เมตร และป่าดิบแล้งจะพบได้ในระดับความสูง 200-1,000 เมตร
อุทยานแห่งชาติทองผาภูมิ
อุทยานแห่งชาติทองผาภูมิ มีพื้นที่กว้างถึงประมาณ 700,500 ไร่ หรือ 1,120 ตารางกิโลเมตร อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติป่าห้วยขย่ง และป่าเขาช้างเผือก ในท้องที่อำเภอทองผาภูมิ และอำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี ทิศเหนือมีอาณาเขตติดต่อกับเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร ทิศใต้ติดกับอุทยานฯ ไทรโยค ทิศตะวันออกติดกับอุทยานฯ เขาแหลม และทิศตะวันตกติดกับชายแดนไทยพม่า
สภาพภูมิประเทศของอุทยานฯ ทองผาภูมิ ส่วนใหญ่เป็นเทือกเขาสลับซับซ้อนทอดยาวจากทิศเหนือลงมาทางทิศใต้ เป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาตะนาวศรี สลับกับพื้นที่ราบลุ่ม มีความสูงอยู่ระหว่าง 100-1,249 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง มียอดเขาช้างเผือกเป็นยอดเขาที่สูงที่สุด สูง 1,249 เมตร และยังมียอดเขาสำคัญอื่นๆ อีกมาก ทั้งเขานิชา เขาพุถ่อง เขาด่าง เขาปากประตู เขาเลาะโล เขาชะโลง ฯลฯ และยังเป็นต้นน้ำลำธารสำคัญหลายสาย ทั้งห้วยมาลัย ห้วยกบ ห้วยซ่าน ห้วยองค์พระ ห้วยปีคี ห้วยปากคอก ห้วยเจ็ดมิตร ฯลฯ
อุทยานฯ ทองผาภูมิ เป็นพื้นที่ส่วนหนึ่งของผืนป่าตะวันตก มีธรรมชาติที่คงความสมบุรณ์ไว้อยู่มาก หากคุณได้เดินป่าศึกษาธรรมชาติคุณจะได้พบกับความหลากหลายของป่าตามระดับความสูงที่ต่างกัน ทั้งป่าเบญจพรรณ ที่ขึ้นปกคลุมพื้นที่ของอุทยานฯ ไว้มากที่สุด ลดหลั่นกันลงมาที่พบได้ทั่วพื้นที่ของอุทยานฯ ก็คือป่าดิบชื้น ป่าดิบแล้ง และป่าดิบเขา ด้วยความสมบูรณ์ของธรรมชาติและยังมีผืนป่าผืนเดียวกับประเทศพม่าด้วย ภายในพื้นที่อุทยานฯ จึงมีสัตว์ป่าอาศัยอยู่มาก ทั้งช้างป่า เลียงผา กวาง เก้ง กระจง ชะนี อีเห็น เสือปลา เสือโคร่ง หมีคน หมีควาย เป็นต้น รวมถึงนกหายากหลากชนิดด้วย
การมาเที่ยวอุทยานฯ ทองผาภูมิ นักเดินทางตัวจริงต่างรู้ว่าการได้เดินฝ่าป่าเขาไปชมความงามทางธรรมชาติทั้งน้ำตก จุดชมวิวบนยอดเขาที่อุทยานฯ แห่งนี้คุ้มค่าสุดๆ สำหรับคนชอบเที่ยวน้ำตก น้ำตกของอุทยานฯ ทองผาภูมิ ส่วนใหญ่จะอยู่ในหมู่บ้านอีต่อง ตำบลปิล๊อก โดยน้ำตกแรกที่คุณไม่ควรพลาดชมคือน้ำตกเขาใหญ่ อยู่ห่างจากหมู่บ้านประมาณ 4 กิโลเมตร เป็นน้ำตกใหญ่มีทั้งหมด 3 ชั้น แต่ละชั้นสวยงามแตกต่างกัน เหมาะกับการพักผ่อนและเล่นน้ำมาก ในเส้นทางเดินเท้าเดียวกัน ยังจะได้พบน้ำตกน้ำดิบใหญ่ น้ำตกจ๊อกกระดิ่น และน้ำตกบิเต็ง ที่อยู่ลึกที่สุด ห่างจากหมู่บ้านประมาณ 12 กิโลเมตรด้วย
สำหรับคนชอบเดินป่าที่นี่ก็มีเส้นทางเดินป่าขึ้นจุดชมวิวเขาขาดระยะสั้นๆ เพียง 2 กิโลเมตรเท่านั้น จุดเริ่มต้นอยู่บริเวณกิโลเมตรที่ 24-25 ของถนนสายบ้านไร่-อีต่อง บนจุดชมวิวเขาขาด มีวิวทิวทัศน์ในแนวพาโนรามาที่สวยงามมาก เห็นผืนป่าสมบูรณ์ฝั่งประเทศไทยและประเทศพม่า มองเห็นน้ำตกจ๊อกกระดิ่นได้จากระยะไกล ภาพบ้านไม้ที่หลบอยู่ในหุบเขาของหมู่บ้านอีต่อง และหมู่บ้านหินกอง ช่วยให้ลืมความเหนื่อยไปได้เลย ในวันที่ฟ้าสดใสยังสามารถมองเห็นทะเลอันดามันได้ไกลสายตาอีกด้วย
อุทยานแห่งชาติไทรโยค
อุทยานแห่งชาติไทรโยค มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 312,500 ไร่ หรือ 500 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุมพื้นที่ป่าวังใหญ่ ป่าแม่น้ำน้อย ป่าห้วยเขยง พื้นที่แม่น้ำแควน้อย ทั้งสองฟากฝั่งไปจนจรดชายแดนประเทศพม่า ในท้องที่ตำบลลิ่นถิ่น อำเภอทองผาภูมิ ตำบลไทรโยค วังกระแจะ บ้องตี้ และตำบลลุ่มสุ่ม อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี ได้รับการประกาศจัดตั้งให้เป็นอุทยานแห่งชาติ เมื่อวันที่ 27 ตุลาคม พ.ศ. 2523 เป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 19 ของประเทศ
อุทยานฯ ไทรโยคยังนับเป็นอุทยานฯ ทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญแห่งหนึ่งของประเทศไทยด้วย นับตั้งแต่รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ได้เสด็จประพาสน้ำตกไทรโยค จนเกิดเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจของประชาชนในปัจจุบัน รวมถึงร่องรอยทางประวัติศาสตร์สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 บริเวณอำเภอสังขละบุรี ต้นน้ำตกไทรโยค ที่ครั้งหนึ่งระหว่าง พ.ศ. 2484-2488 ญี่ปุนได้เกณฑ์เชลยศึกผ่านทางนี้ด้วย
สภาพภูมิประเทศของอุทยานฯ ไทรโยค นั้นส่วนใหญ่เป็นเทือกเขาสลับซับซ้อน ทอดยาวจากทิศเหนือลงมาทางทิศใต้ มีความสูงอยู่ระหว่าง 300-600 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง ด้านทิศตะวันตกจรดชายแดนประเทศพม่า มียอดเขาแขวะ เป็นยอดเขาที่สูงที่สุด สูง 1,327 เมตร รองลงมา คือยอดเขาเราะแระ สูง 1,125 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง และยังเป็นต้นน้ำลำธารสำคัญหลายสาย ทั้งต้นน้ำลำธารสายสำคัญของแม่น้ำแควน้อย และยังมีห้วยแม่น้ำน้อย ห้วยแม่น้ำเลาะ ห้วยเต่าดำ ห้วยไทรโยค ห้วยบ้องตี้ ห้วยบ้องเติ้ง และห้วยพลู
อุทยานฯ ไทรโยค มีสภาพป่าที่หลากหลายตั้งแต่ระดับความสูง 100-1,327 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง มีทั้งป่าเบญจพรรณที่ขึ้นปกคลุมพื้นที่ของอุทยานฯ ไว้มากที่สุด พบได้บนเทือกเขาความสูงตั้งแต่ 150-600 เมตร ป่าเต็งรัง พบทางด้านทิศใต้ของอุทยานฯ อยู่ในระดับความสูง 80-400 เมตร และป่าดิบแล้ง พบในพื้นที่ชุ่มชื้น ทางทิศเหนือของอุทยานฯ โดยเฉพาะในเขตอำเภอทองผาภูมิ และทางทิศตะวันตกติดกับชายแดนประเทศพม่า อยู่ในระดับความสูง 450-600 เมตร
อุทยานฯ ไทรโยค นั้นนอกจากจะมีเรื่องราวทางประวัติศาสตร์น่าสนใจมากแล้ว ที่นี่ยังมีสถานที่เที่ยวทางธรรมชาติสมบูรณ์สวยงามให้คุณได้เลือกชมอีกด้วย ทั้งน้ำตกไทรโยคใหญ่ น้ำตกขนาดใหญ่สูงประมาณ 8 เมตร สายน้ำไหลผ่านหน้าผาลงมาเป็นม่านน้ำสวยงาม ด้านล่างลักษณะเป็นแอ่งน้ำลงเล่นน้ำได้ และน้ำตกไทรโยคน้อย หรือน้ำตกเขาพัง เป็นน้ำตกหินปูนที่สวยงาม และเที่ยวสะดวก เพราะตั้งอยู่ริมทางหลวงหมายเลข 323 เลย สายน้ำจะไหลลดหลั่นตามหินปูนลงสู่แอ่งน้ำด้านล่างสูงประมาณ 30 เมตรเหมาะสำหรับการนั่งพักผ่อนหย่อนใจมาก